Ogłoszenia turystyczne z całej Polski

Międzyrzecki Rejon Umocniony

Na ziemi lubuskiej, w okolicy wsi Kaława, Wysoka, Boryszyn, Kęszyca i Nietoperek, znajdują się potężne fortyfikacje tzw. Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego (MRU). (niem. Festungsfront Oder-Warthe-Bogen - OWB).

Wprawdzie postanowienia Traktatu Wersalskiego z 1920 roku nie pozwalały Niemcom na wznoszenie umocnień, jednakże zakaz ten nie był rygorystycznie egzekwowany przez mocarstwa sprzymierzone w stosunku do fortyfikacji na granicy wschodniej. W praktyce już od chwili zakończeniu wojny władze niemieckie pracowały nad projektami nowej struktury umocnień. Szczególną uwagę zwrócono na obszar między Wartą a Odrą, nazywany wówczas "Wnęką Frankfurcką". Był to obszar o znaczeniu strategicznym, ponieważ jego zdobycie otwierało drogę do Berlina i wnętrza Niemiec. Dzięki licznym przeszkodom naturalnym jego obrona była stosunkowo łatwa.

Pierwsze prace na terenie MRU rozpoczęły się w 1934 roku. Na początku uregulowano rzekę Ołobok i zaczęto budować obiekty hydrotechniczne, dzięki którym można było spiętrzać wodę i zalewać znaczne obszary. Równocześnie zaczęto budować obiekty bojowe. Początkowo ich odporność była niewystarczająca, jednakże latem 1935 zaczęto budować schrony bojowe o odporności, która całkowicie zabezpieczała przed ogniem polskiej artylerii. Wybudowano również wiele dróg i linię kolejową Kursko-Staropole.

W październiku 1935 umocnienia wizytował Adolf Hitler. Plan budowy OWB zyskał jego pełną aprobatę. Budowa zaczęła nabierać tempa. Jednakże w 1938 Hitler kazał przerwać budowę. Powodem było przeniesienie wysiłku fortyfikacyjnego na granicę zachodnią (linię Zygfryda), a także wysokie koszty budowy. W latach 1938-39 dokonano jedynie prac wykończeniowych. W roku 1942 zupełnie przerwano prace. W 1943 roku w podziemich Niemcy uruchomili duży zakład lotniczy.

Na terenie MRU znajduje się wiele schronów bojowych i żelbetonowych budowli obronnych, ubezpieczanych od wschodu pasem zapór przeciwpancernych. Podstawowym elementem obronnym są ciężkie schrony bojowe (bunkry) zaopatrzone w pancerne kopuły. Obiekty te zwane były "pancerwerkami". Pojedyncze obiekty bojowe mogą być jedno- lub dwukondygnacyjne, natomiast obiekty wchodzące w skład grup warownych mogą być nawet 4-kondygnacyjne. Z najniższej kondygnacji prowadził korytarz do pozostałych obiektów lub głównej drogi ruchu. Pancerwerki były uzbrojone m.in. w armaty ppanc., karabiny maszynowe, miotacze ognia, granatniki automatyczne.

Poza pancerwerkami na terenie OWB znajduje się wiele obiektów hydrotechnicznych, takich jak kanały i śluzy, pozwalające spiętrzać wodę do szerokości 600 metrów. Ciekawym obiektem jest obrotowy most w pobliżu miejscowości Kursko oraz most przesuwny na Obrze w miejscowości Bledzew.

Budowa systemu podziemnych korytarzy rozpoczęła się w 1936 roku. Połączone są one z obiektami naziemnymi poprzez szyb z klatką schodową. Szyb wykonywano podobnie jak klasyczną studnię. Jego średnica wynosiła przeważnie ok. 4-5 metrów. Podziemne korytarze (poterny) kopano metodą górniczą. Wymiary potern w zależności od funkcji wahają się od 2,0x2,2 m do 4,6x5,0 m (szer. x wys.), a ich przekrój jest owalny. Znajdują się one na głębokości 30-50 metrów pod ziemią.

W posadzce ułożone są tory kolejki elektrycznej, a pod nią ciągną się kanały odwadniające ze studzienkami.
Cały system podziemnych korytarzy ciągnie się kilka kilometrów od miejscowości Boryszyn do miejscowości Kęszyca. Całkowita długość korytarzy wynosi ponad 25 km. Korytarze koło Boryszyna tworzą tzw. Pętlę Boryszyńską. Z kolei koło Nietoperka jest (znacznie mniejsza) Pętla Nietoperska.Niektóre obiekty leżące poza głównym systemem podziemnym posiadają również podziemne korytarze, np. grupa warowna Schill koło Kurska.

Ze względu na panujący tu stały mikroklimat (duża wilgotność, temperatura ok. 8 stopni) podziemia są zamieszkałe przez ogromną ilość nietoperzy. W celu ich ochrony utworzony został rezerwat przyrody "Nietoperek".

W roku 1944, kiedy wojska niemieckie zaczęły ponosić klęski na wschodzie, wznowiono rozbudowę OWB.

W styczniu 1945 wojska radzieckie znalazły się na przedpolu MRU. Dnia 29 stycznia 1945 w nocy główny odcinek został przełamany koło miejscowości Wysoka przez 1 armię pancerną gwardii, 44 brygadę pancerną pod dowództwem płk. Gusakowskiego. Pod osłoną nocy usunięto zaporę przeciwpancerną z drogi z Kaławy do Wysokiej. Bez większych strat brygada zdobyła Wysoką. Jednkakże Niemcy ponownie obsadzili pancerwerki w rejonie przełamania i ustawili zaporę, tak więc następne brygady już nie zdołały się przebić. Rozpoczęły się ciężkie walki. Ostatecznie przełamano pozycję główną dnia 31 stycznia w rejonie Lubrzy.

Międzyrzecki Rejon Umocniony nie spełnił pokładanych w nim nadziei. Budowane przez kilka lat potężne fortyfikacje zostały zdobyte bez większych strat w ciągu dwóch dni. Jednakże przyczyniły się do wyhamowania radzieckiej ofensywy i pozwoliły Niemcom na umocnienie swoich przedmość w Kostrzyniu i Frankfurcie, przez co rozgorzały ciężkie wielotygodniowe walki. Dopiero 16 kwietnia 1945 roku wojska radzieckie mogły ruszyć znad Odry na Berlin.